"1956, tu stella!"

Heri io participava un festa urban, como musicante. Illo era organisate al honor del revolution hungare in 1956 (a saper: le die festive es le 23 de octobre) e simultaneemente pro le occasion, que le collaboration inter le urbes Marosvásárhely (Târgu Mureş, Romania) e Zalaegerszeg comenciava ante 10 annos.

Le toto occurreva in le sala ornamentate del urbe. Il habeva invitatos de Marosvásárhely (Tîrgu Mureş, Transsilvania) e anque le heroes urban de '56 era invitate a iste session festive. Alicunos de illes non poteva participar a causa del lor statos sanitari, alicunos ja moriva, ma anque illes era honorate per distinctiones "post humus". Un heroe vivente e presente in le festa mesmo ha essite distinguite per le stato, que era transmittite a ille per le burgomaestro. Un de illes ha dicite, quando le burgomaestro le invitava pro le session festive, que ille non se senti como un heroe, ma ille regratia le distinction.

Inter le discursos solemne cantava un choro local, un mi co-musicante ha sonate flauta e ha cantate e nos tres insimul ha musicate. Un puera (que io cognosce, como dansatrice de dansas folkloric in un gruppo de un village proxime) recitava le poema super 1956 de un poeta hungare recentemente decedite (FALUDY György). Illa lo habeva facite tanto bellemente, que mi oculos deveniva humide, forsan anque a causa del contento del verso, specialmente considerante le phrase al fin, que sona quasi: "1956, tu stella, tu brilla super mi tumba!", considerante, que ille justo recentemente moriva.

Le filia o alicun membro del familia de un revolutionario morite monstrava fermente le papiros a su filia, o nepota e estraniemente illas non deveniva emovite, ma reguardante le scripturas ambes surrideva fermente a causa del gaudio. Isto me faceva anque quasi a plorar. Io ha remarcate, que alicunos de iste heroes del revolution deveniva emovite (commovite), quando illes prendeva le distinctiones in le manos. Ma io non discoperiva lacrimas circa le oculos de iste revolutionarios! Forsan illes apprendeva retener lor lacrimas durante le represalias communista...?

In mi presentation in Svedia, le conferentia international de interlingua in 2005 io diceva le sequente super 1956:

"Le mesme interesse, i. e. impedir le progresso de Hungaria habeva anque le imperio sovietic, que regnava super nos desde 1947 officialmente usque 1990, le prime electiones libere, ma in le veritate usque le 19 de junio 1991, quando le ultime soldato sovietic quitava nostre pais. Dunque Hungaria esseva alora un pais satellite (ma formalmente independente) del Union Sovietic. Ma intertanto occurreva le revolution hungare e lucta pro independentia in 1956, quando le stalinismo esseva devenite bastante e non plus tolerabile pro le homines, nam illes non voleva socialismo, communismo, ma libertate. Un grande voluntate commun e unite esseva remarcabile alora inter le hungaros; un belle exemplo super le collaboration, super le commun interesses, commun pensatas, commun scopos. Le hungaros monstrava, que illes vole democratia, pluralismo, non dictatura e vole esser independente, ma al mesme tempore pertiner al plus evolvite parte de Europa. Ma le truppas sovietic occupava le pais militarmente pro assi abatter le revolution e assecurar plus le communismo in le pais usque le cambio in 1990. On executava le chef, le conductor del revolution, le prime ministro Imre Nagy in 1958 e altere revolutionarios mesmo ancora in 1964.

Iste revolution esseva le prime vulnere sur le grande urso sovietic, i. e. le mechanismo del communismo e creava un chance obliterar le communismo in le Europa Central e Oriental, si le revolution hungare habeva obtenite un adjuta del West de Europa o le Statos Unite. Ma un adjuta non ha arrivate, forsan pro que le West timeva de un possibilitate de un nove guerra mundial, o forsan pro que illo esseva occupate con le crise de petroleo in Suez."

Vide anque un altere entrata mie hic (e le commentarios) super iste thema.