"Le situation del romas in Hungaria es...

...mal", dice Martijn Dekker.

Ille me diceva, isto ille audi in le radio, vide in le television, lege in le jornales, dunque isto ille percipe del medios (imprimite o electronic) in Hollanda - io adde; isto es suggerite in le cerebros per le medios. E le potentia del medios, le effecto de illos es grande al homines moderne.

Le veritate es, que le situation del romas (tsiganos) p. ex. in Romania es pejor, que in Hungaria, ma interessantemente on non publica isto tanto intensivemente in le West, que le situation de illes in Hungaria (viste le povressa o le derectos de minoritate, etc.). Le veritate es, que il ha paises, in le quales le situation del romas es pejor, que in Hungaria ma isto non es suggerite per le medios del West. Non suggerite con instrumentos tanto efficace subconscientemente, como illo se vide a Martijn.

E le veritate es, que in Hungaria il ha differente gruppos ethnographic, cultural del romas e isto es le causa de multe differentias inter iste gruppos; differentias anque sociologicamente, financiarimente, etc.

Le gruppo le plus integrate del romas in le societate hungare es illo del "romungre" / "rumungre" (rom- = tsigan; ungre = hungaros"), i.e. "hungaros tsigan" o "tsiganos hungare" (illes se identifica in hungaro como "magyar cigányok" i.e. 'tsiganos hungare'; scientificamente illes ha ancora un description: "tsiganos carpatian", ma isto se audi rarmente o quasi nunquam). In comparation con le altere gruppos illes arrivava le plus anteriormente in le Bassino Carpatian e per consequente illes perdeva lor cultura original, lor lingua original (ma parla totalmente in hungaro). Ma al mesme tempore illes es le plus integrate e per consequente lor situation es le plus bon viste le niveau de vita; illes ha empleos, etc. Extra le professiones traditional tsigan antea illes se occupa(va) professionalmente con musica, le mundialmente famose musica tsigan hungare (le per le germanos amate "Zigeunermusik") audibile in le tavernas, cafés e principalmente in restorantes es sonate per illes anque hodie. Illes sovente non plus vole ser considerate como tsiganos, ma hungaros (o se nomina, como "musicos", originante "de un familia musicante", dunque illes non dice "de un familia tsigan"). Illes era e son appreciate membros del societate hungare e lor situation es bon, non es mal, in despecto del assertiones de jornales occidental (a causa de lo que illos non distingue inter le plure gruppos tsigan in Hungaria).

Ma il ha ancora duo altere gruppos plus grande in Hungaria, cuje situation ja non es tal univoc.

Un es le gruppo del beyash-es (boyashi, etc.), que se occupa traditionalmente de cavar alveos (e facer cultellos de ligno, etc.). In le tempore moderne lor professiones traditional deveniva non plus besoniate, dunque illes non plus pote cultivar lor professiones traditional. E illes ancora non se ha integrate totalmente in le societate del majoritate hungare e pro isto illes es generalmente povre. Racialmente illes ha un characteristica multo forte, que les distingue de altere gruppos ethnic del tsiganos in Hungaria: le feminas non deveni (tal) grasse, corpulente in lor etates medie (que le representantes del plus grande gruppo tsigan, presentate hic al basso), ma illas remaneva bellemente svelte. Isto vale tamben pro le viros e anque le viros, anque le feminas es generalmente alte, que non es characteristic pro le romas in general. Isto es a causa de lo que illes se ha miscite con le rumanos in Oltenia e in altere paises ruman; de facto le boyashes non parla le "lingua romani" (= le lingua original del romas, originante de India), ma un dialecto ruman archaic de Oltenia. (Pro le etnonymo beyash/boyash io ha audite duo explicationes: illo veni de un parola ruman /boiaşi?/, que significa o "migrante" o "minator"). Illes arrivava in Hungaria non ante le 18ve seculo, ma plus tosto postea: in le 19ne, mesmo in le 20me.

Le tercie gruppo del romas in Hungaria es demographicamente le plus grande. Illes es appellate scientificamente "tsiganos valache", proque illes ha arrivate de territorios valache (dunque ruman; de Moldova, etc. in le 18ve-19ne seculo) a lor nove patria, Hungaria. Ma illes non se identifica como tsiganos valache e illes parla un minus archaic forma del lingua romani, le original lingua del tsiganos europee (venite de India). Il es interessante comparar le lingua del tsiganos hungare con illo del tsiganos valache; p. ex. iste ultime contine plure parolas de origine ruman. De facto le tsiganos valache in Hungaria parla le plus lor lingua de origine, le "lingua romani" e in comparation con le altere duo gruppos illes conserva le plus lor traditiones original. Racialmente illes ha un altitude plus micre, que le beyashes e como mentionate le feminas tosto deveni corpulente (de causas primariemente genetic), quando illas non plus es tal juvene, ma son in etate medie (iste etate comencia al tsiganos de plus bon hora). Traditionalmente illes se occupava principalmente de vender cavallos, ma anque le importantia de haber cavallos se diminueva in nostre tempore moderne; dunque anque le tsiganos "valache" non plus ha un occupation, profession characteristic pro tote le gruppo, ma unes ha differente professiones. Alicunos cambiava del vender de cavallos al vender de autos, ma generalmente illes es mercantes. Ma un tal vita de interprisas non succede a cata un, pro isto il trova multe disoccupatos, povres inter illes. Il es interessante; le plus povre e le plus ric tsiganos in Hungaria se trova in iste gruppo ("tsiganos valache").

Dunque como responsa al generalisation de Martijn (o del medios occidental) on pote concluder, que si, in Hungaria le stato del tsiganos es mal, ma isto vale solmente partialmente (e isto es non le plus mal in iste region central-oriental europee, totevia isto es le plus accentuate), proque illo es mal vermente al representantes del boyashes e le tsiganos "valache", ma illo es bon al tsiganos "hungare" e a un parte del tsiganos "valache".

Vole ben non generalisar...!