9.5.08

ZERKULA János moriva - e le ancian stilo de sonar le violino...?

Iste septimana, le mercuridi (le 7 de maio a 2 horas in le matino) moriva le musico hungare János Zerkula de Transilvania (Romania). Su interramento occurreva hodie (le 9 de maio, venerdi) antemeridie.

Ille era un musico folkloric traditional del village hungare Gyimesközéplok (in rumano officialmente Lunca de Jos) in Transsilvania del Est, qui ha apprendite le musica traditional de ille region tamben traditionalmente, assi de su patre o granpatre, etc., dunque: de generation a generation.

Su viso se deteriorava de su juventute gradualmente, assi in ille societate traditional paisan ille non poteva facer ulle labor agricultural, etc., assi ille non poteva viver alteremente, solmente como musico (in musicamento ille era interessate tamben del resto) - al occasiones traditional del village como festas de maritage, "partys", festas de baptismo, interramentos, etc.. Al fin de su vita essente ja plenmente cec (quando io ha parlate con ille ante annos, ille me diceva, que ille vide alicun lumines, ma nihil altere cosa) ille habeva le musica como le sol occupation favorite; le musica plenava tote su vita quotidian. Recentemente ille inseniava infantes a sonar le violino, a fin que non dispare iste unic musica de su region.

Ille representava un ancian stilo de sonar le violino, que era usual ante le reformas de Paganini, in le epochas baroc e antea in le epocha del renaissance e in le epocha medieval ubique in Europa - in Hungaria iste stilo baroc o altere tractos characteristic se conservava in le musica traditional provincial ancora in le XVIIIve seculo. Postea, in le XIXve e postea le resto de Europa oblidava iste characteristicas, ma le musica traditional paisan in Transsilvania (ora in le stato Romania) los conservava in le XXme e XXIme seculos. Assi collectores de cantos folkloric (musicologos) e musicos urban moderne volente imitar iste maniera de sonar e volente sonar melodias folkloric poteva ancora trovar iste technica, stilo in le XXme / XXIme seculo e registrar los per registratores sonic in Transsilvania (Slovachia e Hungaria, etc.)

Vos pote observar alicun characteristicas de iste stilo in le caso concrete del region de János Zerkula vidente iste video ubi ille sona con su soror affin:



Que son iste characteristicas?

- Un technica de tres digitos, ubi le quatre digito servi solmente pro sonar alicun ornamentos musical, ma non jammais pro sonos principal del melodia.

- On pote observar, que ille tene le instrumento differentemente de lo como le musicos classic lo tene. Iste maniera de tener le instrumento durante sonar lo era usual in le epochas baroc o anteriormente; alicun musicos del baroco de ora recognosceva, que illes pote presentar pecias musical baroc solmente per iste maniera adequatemente e confortabilemente. Oncle János poteva exercer plus de energia, dynamica per iste maniera plus efficacemente e confortabilemente e isto era importante quando ille debeva musicar durante festas integre de maritage (olim durante mesmo tres dies).

- Al violino a vices se audi consonantia de plure cordas al mesme tempore. Isto es un imitation non-intentional del sonoritate del cornamusa - un instrumento importante del epocha del qual iste musica se origina de facto. Isto es proque iste musica non ha un accompaniamento harmonic, solmente rhythmic; livrate per un instrumento interessante, le gardon, que substitue le sonoritate del tambures medieval. Assi iste musica es un imitation subconsciente del duetto medieval de zurna e tambur.

- Le gardon se usa solmente in ille region est de Transsilvania e on non ha trovate ulle su instrumento parente con illo in Europa (solmente in Hispania il ha un simile instrumento). Illo es un instrumento de cordas, totevia un instrumento de percussion al mesme tempore, a causa del maniera de sonar lo (on batte le cordas per un bastonetto).

Al video superior on pote observar un rhythmo interessante in le prime parte del video (usque a 2:15). Quando Ferenc Sebő, un musico de folklore del movimento urban pro revivificar le folklore (o tener lo in vita) visitava Svedia, ille incontrava un musico folkloristic svedese (tamben un intellectual urban, io pensa), qui habeva solmente notas musical e non un experientia physic de su proprie folklore. Assi ille non poteva rhythmisar un melodia adequatemente. Alora Ferenc Sebő habeva le gardon a se e comenciava batter iste rhythmo hungare e assi le svedese poteva rhythmisar le melodia svedese folkloric adequatemente! Isto monstra, que le folklore hungare in Transsilvania conservava vivente ille manieras, rhythmos e stilos medieval e baroc usque le XXIme seculo, que dispareva del tradition west-europee (e nordic), ma olim era usual in tote le Europa! E gratias a Deo nos musicos, dansatores, folkloristas hungare poteva registrar iste antiquitates, valores paneuropee conservate a nos per phonographos, gramophonos, magnetophonos, cameras de films e video, etc. ancora in le XXme e XXIme seculos!

E il ha un movimento urban, cuje membro io es como musico, cuje scopo es tener iste traditiones de musica, dansa, etc. in vita, revivificar e reviver los, etc. Assi benque oncle János moriva, ma non moriva su stilo ancian, su melodias inseniate a su alumnos e registrate de ille visual- e sonicamente... P. ex. tamben a iste video se vide dansatores de Budapest de iste movimento dansante como amusamento a iste musica special ancian e regional (totevia paneuropee, historicamente).

5 comments:

Laurentio said...

Multo interessante.

Il es multo ben que le stilos ancian de sonar ha essite conservate pro le posteritate.

Anonymous said...

Car Péter,
Gratias pro iste articulo.
Illo es vermente multo interessante. Le biographia de János bácsi me memorava de un (ben, solmente ún)similitude con le musica del ancian "country blues" musicistas del profunde sur del estatos unites del america: plure del "bluesman" era cec e perque illes non poteva travaliar, illes deveniva musicos (claro que in addition illes tamben indigeva ingenio!).

Interessante rhythmo; como tu dice, illo change (quando János bácsi adsuffla su soror). Forsan proque illes commenciava a extemporar e anque pro formentar le dansatores?

salutes
András Juhász

Petro Ferrero de Hungaria said...

Car Andrew

Primo permitte me corriger tu commentario, si tu non deveni offendite pro isto:

Car Péter,
Gratias pro iste articulo.
Illo es vermente multo interessante. Le biographia de János bácsi me memorava de un (ben, solmente ún [un])[spatio]similitude con le musica del ancian "country blues" musicistas [musicos] del profunde [profundo] sur [sur es superfluente] del estatos unites [Statos Unite] del [de] america [America]: plure [plures] del "bluesman" [bluesmen] era cec e perque illes non poteva travaliar, illes deveniva musicos (claro que in addition illes tamben indigeva ingenio!).

Interessante rhythmo; como tu dice, illo change [se cambia? ille cambio?](quando János bácsi adsuffla [insuffla?] su soror). Forsan proque illes commenciava [comenciava] a [a es superfluente] extemporar [improvisar?] e anque pro formentar [fomentar] le dansatores?

Si, in le societate traditional de villages multes, qui non poteva laborar pro alicun causa physicamente sur le campos, etc. deveniva musicos pro assi servir le societate local, pro assi devenir utile pro illo. Pro isto il ha(beva) alicun musicos cec in Transsilvania, ma oncle János era le melior musico inter illes. E inter le musica folkloric hungare non solmente isto es le puncto commun, crede me; recentemente appareva gruppos que tenta fusionar le musica folkloric con le blues, que anque es un sorta del musica folkloric.

Io non pensa, que illes cambiava le musica proque illes comenciava improvisar, ma certo pro incoragiar le dansatores. In le musica traditional pecias de musica de dansa seque le un le altere sin interruption e illes cambiava a un dansa - sebes magyaros, hungaresca rapide, que seque le dansa plus lente - lassú magyaros, hungaresca lente e iste duo dansas es inseparabile, le un seque le altere e on non sole presentar los apartemente. Totevia le improvisation certo appare in lor sonamento de musica, ma non concernente le melodia, ma altere elementos (variationes rhythmic, del accentuation, dynamica, etc.)

Petro Ferrero de Hungaria said...

Io voleva scriber: "inter le musica folkloric hungare _e le blues_", "le _sol_ puncto commun"

Tu scribeva soror, ma il se tracta del soror _affin_ de János bá, que non es le mesme (illa es le soror de su sposa, non su proprie soror, quanto io sape).

Anonymous said...

molto intiresno, grazie